Organizm człowieka codziennie jest poddawany obciążeniom, które wynikają z naszej naturalnej potrzeby ruchu. Często jesteśmy narażeni na dodatkowe obciążenia z racji wykonywanego zawodu czy dodatkowych aktywności sportowych. Często w wyniku nałożenia na organizm zbyt dużych obciążeń dochodzi do urazów. Skupmy się na urazach narządu ruchu, a dokładniej na urazach tkanek miękkich.
Gojenie się uszkodzonej tkanki jest procesem bardzo dynamicznym. Cały proces gojenia składa się z kilku faz, aczkolwiek podział ten jest raczej umowny, ponieważ naprawa postępuje stale, płynnie przechodząc z jednego etapu w drugi.
Wyróżniamy 3 fazy gojenia uszkodzeń:
1. Faza I - zapalna i degeneracyjna.
Trwa około 5-7 dni w przypadku fizjologicznego procesu gojenia się rany. Przeważają tu procesy rozpadu nad procesami syntezy. Uszkodzenie tkanek powoduje wynaczynienie składników krwi - powstaje krwiak. W wyniku uszkodzenia naczyń następuje zaburzenie krążenia krwi, w konsekwencji prowadząc do złego odżywienia i utlenowania tkanek. Wzrastające ciśnienie osmotyczne tkanek powoduje uwolnienie płynu do przestrzeni zewnątrzkomórkowej i tworzy się obrzęk. Po około 24 godzinach monocyty i makrofagi biorą udział w rekrutacji nowych fibroblastów (komórek produkujących kolagen) oraz czynników powodujących angiogenezę (powstanie nowych naczyń krwionośnych).
Rehabilitacja na tym etapie działa zgodnie z zasadą PRICE (Protection, Rest, Ice, Compression, Elevation)
- W pierwszych 24-48 godzinach unikamy ćwiczeń siłowych oraz rozciągających.
- Miejsce urazu schładzamy. Występujący pod wpływem zimna skurcz naczyń krwionośnych pobudza procesy przemiany materii w tkankach. Następuje poprawa utlenowania tkanki i oczyszczenie jej ze zbędnych produktów rozpadu komórkowego. Pod wpływem zimna następuje także poprawa drożności naczyń chłonnych oraz obniżenie ciśnienia śródtkankowego. Jednocześnie wzrasta stężenie bradykininy i angiotensyny, co daje efekt przeciwbólowy.
- Miejsce urazu powinno być uniesione do czasu ustąpienia obrzęku pourazowego.
2. Faza II - namnażania.
Jest to faza aktywacji proliferacji komórkowej i ziarninowania tkanki łącznej.
Rozpoczyna się 3-4 dni po urazie i trwa około 3 tygodnie. Dochodzi do ograniczenia procesu zapalnego. Fibroblasty, które pojawiły się wcześniej namnażają się i w rezultacie zaczynają produkować różne składniki (m.in. kolagen) potrzebne do powstania nowej mocnej tkanki. Szczyt nasilenia przemian przypada na około 2-3 tygodnie po urazie. W tym okresie nie powstaje jednak jeszcze w pełni wydolna blizna, a jedynie dobra podstawa dla jej uformowania. Zdolność do obciążania włókna kolagenowe uzyskują dopiero po 300-500 dniach. Czas ten można skrócić przez zastosowaniu odpowiedniej rehabilitacji opartej na stopniowo dawkowanym obciążeniu i terapii manualnej. Praca na bliźnie wpłynie na odpowiednie ukierunkowanie włókien kolagenowych.
3. Faza III - organizacji (modelowania).
Zachodzi oczywiście na fazę namnażania. Rozpoczyna się już około 2 tygodnie po urazie. Poprzednia faza wytworzyła raczej mało odporne włókna i zrąb ten ulegać będzie teraz przekształcaniu. Kolagen typu III przetwarzany jest w kolagen typu I. Przebudowa polega na ciągłej zmianie ułożenia włókien kolagenowych oraz na wspólnym łączeniu ich w nowej tkance tak, aby powstał mocniejszy splot. Fizyczne obciążanie jest w tym momencie ogromnie ważne, gdyż to właśnie ono warunkuje formowanie mocnej struktury tkanki. Na tym etapie leczenia ważne jest codzienne dostosowanie progresywnie wzrastających obciążeń w celu odtworzenia pełnych możliwości tkanki.
Po każdym urazie warto udać się do specjalisty, który oceni stopień uszkodzenia i zaplanuje proces rehabilitacji.
