Zaburzenia psychiczne – rodzaje, objawy, leczenie

Zaburzenia psychiczne mogą dotknąć każdego z nas, niezależnie od wieku, płci oraz statusu majątkowego. Mogą poważnie utrudnić funkcjonowanie organizmu, stanowiąc realne zagrożenie dla zdrowia i życia człowieka. Jakie są rodzaje zaburzeń psychicznych i czym się objawiają? Sprawdź, gdzie udać się po pomoc przy zaburzeniach psychicznych.

Zaburzenia psychiczne bywają lekceważone, choć zgodnie z danymi Światowej Organizacji Zdrowia (WHO) dotykają niemal miliarda osób na świecie. Obawa przed społecznym wykluczeniem często blokuje przed szukaniem profesjonalnej pomocy. Najpoważniejszym problemem w wielu krajach jest jednak brak dostępu do fachowej opieki medycznej. Z pomocą przychodzi coraz częściej internet, gdzie znajdziesz nie tylko wiedzę o objawach zaburzeń psychicznych i sposobach radzenia sobie z nimi, ale przede wszystkim specjalistów, dostępnych online.

Wsparcie psychologa lub psychiatry w diagnostyce, leczeniu i terapii zaburzeń psychicznych jest jedynym sposobem na odzyskanie kontroli nad własnym życiem i szansą na znaczne poprawienie komfortu funkcjonowania w społeczeństwie. Poznaj definicję i rodzaje zaburzeń psychicznych, a także objawy, które najczęściej im towarzyszą.

Zaburzenia psychiczne – definicja

Zaburzenia psychiczne, behawioralne i neurorozwojowe zostały zdefiniowane i opisane w Międzynarodowej Klasyfikacji Chorób, rewizja 11 – ICD-11 (ang. International Classification of Diseases, 11th Revision), jako syndromy, które charakteryzują się klinicznie istotnymi zaburzeniami w zakresie funkcjonowania procesów poznawczych, panowania nad emocjami i kontroli nad zachowaniem. Zaburzenia te odzwierciedlają dysfunkcję procesów psychologicznych, biologicznych lub rozwojowych. Towarzyszy im zwykle cierpienie oraz znaczne upośledzenie życia rodzinnego, społecznego, edukacyjnego, zawodowego i innych, ważnych obszarów funkcjonowania człowieka.

Kluczową rolę podczas diagnozy ma ocena nasilenia i wymiarowości zaburzeń psychicznych, behawioralnych lub neurorozwojowych. Multimodalne podejście do zdrowia psychicznego wynika z konieczności powiązania kryzysu u jednostki z indywidualną odpornością, poczuciem przynależności i umiejętnością funkcjonowania w społeczeństwie.

Rodzaje zaburzeń psychicznych

Znajomość rodzajów zaburzeń psychicznych, a także ich objawów może uratować życie Tobie lub Twoim bliskim. W prawidłowym rozpoznaniu i kwalifikacji choroby musi jednak wesprzeć Cię specjalista. Jeśli obawiasz się o swoje zdrowie psychiczne, pierwsze kroki skieruj do psychologa lub lekarza psychiatry. Jeśli niepokoi Cię zachowanie bliskiej osoby, sprawdź, po czym poznać, że ktoś ma zaburzenia psychiczne. Do najważniejszych zaburzeń psychicznych, wymienionych w klasyfikacji ICD-11, należą:

• zaburzenia neurorozwojowe (zaburzenia rozwoju intelektualnego, rozwojowe zaburzenia mowy lub języka, zaburzenia ze spektrum autyzmu, rozwojowe zaburzenia uczenia się, rozwojowe zaburzenia koordynacji ruchowej, zespół nadpobudliwości psychoruchowej z deficytem uwagi, stereotypowe zaburzenie ruchowe),

• schizofrenia lub inne pierwotne zaburzenia psychotyczne (zaburzenia schizoafektywne, zaburzenia schizotypowe, zaburzenia psychotyczne, zaburzenia urojeniowe),

• katatonia,

• zaburzenia nastroju (zaburzenia afektywne dwubiegunowe lub pokrewne, zaburzenia depresyjne, zaburzenia nastroju wywołane substancjami, zespół wtórnego nastroju),

• zaburzenia lękowe i inne zaburzenia, związane ze strachem (uogólnione, lęk napadowy, agorafobia, specyficzna fobia, fobia społeczna, zespół lęku separacyjnego, mutyzm wybiórczy),

• zaburzenia obsesyjno-kompulsywne (nerwica natręctw, zaburzenie dysmorficzne ciała, węchowe zaburzenie odniesienia, hipochondria, zaburzenie gromadzenia, nawracające zaburzenia zachowania skoncentrowane na ciele),

• zaburzenia związane ze stresem (zespół stresu pourazowego, złożone zaburzenie stresu pourazowego, zaburzenie przedłużającej się żałoby, zaburzenie dostosowania, reaktywne zaburzenie przywiązania, zaburzenie nieskrępowanego zaangażowania społecznego),

• zaburzenia dysocjacyjne (dysocjacyjne zaburzenie objawowe neurologiczne, amnezja dysocjacyjna, zaburzenie transowe, zaburzenie transu opętania, rozdwojenie jaźni, częściowe dysocjacyjne zaburzenie tożsamości, zaburzenie depersonalizacji-derealizacji),

• zaburzenia karmienia lub jedzenia (jadłowstręt psychiczny, bulimia, zaburzenia objadania się, unikanie i ograniczanie przyjmowania pokarmów, zaburzenie Pica, zaburzenie przeżuwania i zwracania pokarmu),

• zaburzenia eliminacji (moczenie mimowolne, nietrzymanie moczu),

• zaburzenia cielesnego cierpienia lub cielesnych doświadczeń (zaburzenia dystresu cielesnego, dysforia integralności ciała),

• zaburzenia spowodowane używaniem substancji lub zachowaniami uzależniającymi (m.in. hazard, gry, leki, alkohol, konopie indyjskie, opioidy, środki uspokajające i nasenne, kokaina, środki pobudzające, halucynogeny, nikotyna, lotne środki wziewne, MDMA, substancje psychoaktywne),

• zaburzenia kontroli impulsów (piromania, kleptomania, kompulsywne zaburzenie zachowania seksualnego, przerywane zaburzenie wybuchowe),

• destrukcyjne zachowanie lub zaburzenia dyssocjalne (zaburzenie opozycyjno-buntownicze, zaburzenie dyssocjalne zachowania),

• zaburzenia osobowości oraz wybitne cechy lub wzorce osobowości (negatywna afektywność, brak przywiązania, dyssocjalność, rozhamowanie, anankastia, wzór graniczny),

• zaburzenia parafiliczne (zaburzenia preferencji seksualnych, w tym: zaburzenie ekshibicjonistyczne, zaburzenie podglądania, zaburzenie pedofilne, zespół przymusowego sadyzmu seksualnego, zaburzenie frotteurystyczne),

• zaburzenia pozorowane (sztuczne zaburzenie, narzucone sobie lub innej osobie),

• zaburzenia neurokognitywne (łagodne zaburzenie neurokognitywne, zaburzenie amnezyjne oraz demencja, spowodowana chorobą Alzheimera, chorobą naczyń mózgowych, chorobą z ciałami Lewy’ego, otępieniem czołowo-skroniowym, substancjami psychoaktywnymi, w tym lekami),

• zaburzenia psychiczne lub behawioralne związane z ciążą, porodem lub połogiem (z objawami psychotycznymi i bez).

Kiedy warto udać się do psychologa lub psychiatry? Znasz już rodzaje zaburzeń psychicznych i wiesz, że mogą wiązać się z wieloma obszarami funkcjonowania człowieka. Czas przedstawić główne symptomy zaburzeń psychicznych i najskuteczniejsze metody leczenia.

Objawy zaburzeń psychicznych

Zaburzenia psychiczne wiążą się przede wszystkim z problemami w sferach emocjonalnej, rozumowania, postrzegania rzeczywistości i zachowania. Towarzyszą im najczęściej skrajne emocje i zachowania, w tym m.in.:

• smutek, żal, brak chęci do życia,
• bezsenność, apatia,
• zaburzenia łaknienia,
• wycofanie, niska samoocena,
• rozdrażnienie, agresja, impulsywność,
• samookaleczanie się, próby samobójcze,
• nadpobudliwość, ekstrawertyzm, mania.

Wraz z postępowaniem choroby mogą pojawić się również inne, poważniejsze objawy zaburzeń psychicznych, np.: majaczenie, omamy słuchowe i wzrokowe, silne przekonanie, że jest się obserwowanym lub śledzonym, permanentne poczucie lęku, wiara w teorie spiskowe. Jeśli zauważysz podobne, skrajne emocje i zachowania u bliskiej osoby lub jeśli to właśnie Ty cierpisz psychicznie, odczuwasz dyskomfort w codziennym funkcjonowaniu, nie możesz poradzić sobie z uzależnieniem, stresem, lękiem lub depresją, boisz się wychodzić z domu i porozumiewać z innymi ludźmi, nie czekaj – umów wizytę u psychologa lub psychiatry. Specjalista pomoże zidentyfikować problem, ułożyć plan leczenia i wskazać właściwe metody powrotu do zdrowia psychicznego. 

Metody leczenia zaburzeń psychicznych

Zaburzenia psychiczne można i trzeba leczyć pod okiem doświadczonych specjalistów. Wizytę u psychologa lub lekarza psychiatry zwykle rozpoczyna pogłębiony wywiad. Historia życia pacjenta, sytuacja rodzinna, ewentualne objawy przebytych chorób i zaburzeń emocjonalnych, rozumowania, postrzegania rzeczywistości oraz zachowania pozwolą specjaliście postawić wstępną diagnozę – określić typ jednostki chorobowej, podtyp zaburzenia i stopień nasilenia objawów. Lekarz psychiatra może skierować pacjenta na dodatkowe badania i wprowadzić odpowiednie leczenie farmakologiczne, jeśli dojdzie do nasilenia objawów choroby.

Główną i najskuteczniejszą metodą leczenia zaburzeń psychicznych jest jednak psychoterapia, prowadzona w odpowiednim nurcie, w zależności od postawionej diagnozy. Do głównych rodzajów psychoterapii zaliczamy: psychoterapię psychodynamiczną, Gestalt, EMDR, poznawczo-behawioralną oraz psychoterapię psychoanalityczną.