Twoje dziecko mówi niewyraźnie, ma problem z przekazywaniem swoich myśli, a może nielogicznie odpowiada na pytania? Terapia logopedyczna może być w tym przypadku konieczna. Sprawdź, kiedy jeszcze warto udać się do logopedy oraz jak logopeda pomaga dzieciom i dorosłym.
Prawidłowy rozwój mowy u dzieci jest ściśle związany ze zdrowiem, uwarunkowaniami umysłowymi i społecznymi. Zaburzenia mowy mogą pojawiać się zatem na skutek wad wrodzonych i rozwojowych, przebytych chorób i nieszczęśliwych wypadków, w tym nieprawidłowości w budowie aparatu artykulacyjnego (wady zgryzu, zbyt krótkie wędzidełko językowe) lub w przypadku podejrzenia upośledzenia słuchu. Brak wcześnie wprowadzonej terapii zaburzeń i rozumienia mowy może prowadzić do trudności w uczeniu się, nawiązywaniu kontaktów społecznych, rzutując na późniejsze życie osobiste i zawodowe. Na pewno zastanawiasz się, kiedy trzeba udać się z dzieckiem do logopedy. Niepokojące sygnały u dziecka w wieku ok. 5-6 lat to m.in.:
Logopeda dziecięcy jest specjalistą, do którego warto zgłosić się już z noworodkiem, aby ocenić, czy maluch prawidłowo oddycha oraz, czy ma poprawne odruchy ssania i połykania. Zaburzenia tych czynności mogą mieć wpływ na późniejszy rozwój mowy. Konsultacja logopedyczna lub neurologopedyczna wskazana jest także u wcześniaków, dzieci z niedotlenieniem w trakcie porodu lub z niską wagą urodzeniową. Pamiętaj, że zawsze możesz zgłosić się do specjalisty, gdy zauważysz niepokojące objawy zaburzeń mowy lub słuchu u dziecka.
Logopeda jest specjalistą w zakresie kształtowania mowy w okresie rozwoju dziecka, a także jej doskonalenia na późniejszych etapach życia człowieka (logopedia ogólna). Odpowiada również za usuwanie różnego rodzaju wad i zaburzeń mowy (logopedia specjalna). Logopeda zajmuje się ponadto nauczaniem mowy w przypadku jej braku lub utraty, usuwaniem zaburzeń głosu, emisją, komunikacją oraz rozwiązywaniem trudności w czytaniu i pisaniu. Terapia logopedyczna obejmuje także podejście psychologiczne, aby zbudować właściwy stosunek do wady wymowy oraz zapobiec jej negatywnemu oddziaływaniu na kształtowanie osobowości i kontakty interpersonalne pacjenta. Wskazaniami do rozpoczęcia terapii logopedycznej u dzieci są m.in.:
Skuteczność terapii logopedycznej zależy od wielu czynników. Regularne wizyty w gabinecie specjalisty, ćwiczenia logopedyczne, wykonywane w domu, a nade wszystko wiek pacjenta przesądzają o efektach. Im wcześniej logopeda rozpocznie pracę z dzieckiem, u którego występują problemy z mową, tym większe szanse na uzyskanie zadowalających rezultatów w krótszym czasie. Najczęściej występującym zaburzeniem mowy u dzieci jest jąkanie. Nieumiejętność wyrażania w sposób płynny swoich myśli może prowadzić do obniżenia poczucia własnej wartości i wywoływać nastroje depresyjne. Inne zaburzenia mowy motorycznej to m.in. apraksja, spowodowana uszkodzeniem części mózgu, odpowiadających za mowę oraz dyzartria, w której mięśnie ust, twarzy lub układu oddechowego słabną, powodując trudności z poruszaniem nimi podczas mówienia.
Terapia i ćwiczenia logopedyczne dla dzieci pomagają zwalczyć wady wymowy, trudności z pisaniem i czytaniem, zaburzenia głosu, problemy emisyjne, fonetyczne, gramatyczne oraz leksykalne, a także dysleksję. W praktyce działania terapeutyczne mają usprawnić funkcję komunikacyjną poprzez stopniowe korygowanie zakłóceń, występujących podczas porozumiewania się. Diagnoza oraz cel zajęć z logopedą ustalane są indywidualnie, na podstawie wywiadu z rodzicami, obserwacji dziecka oraz specjalistycznych testów. Program usprawniania mowy może obejmować ćwiczenia, wzmacniające mięśnie twarzy i gardła, naukę kontrolowania oddechu podczas mówienia, dykcję, artykułowanie, frazowanie oraz poprawę brzmienia głosu.
Najważniejsze jest poznanie przyczyn zaburzeń mowy u dziecka. Skuteczność terapii logopedycznej zależy bowiem od właściwego rozpoznania problemów i dopasowania ćwiczeń. Logopeda musi zatem obejrzeć narząd mowy i sprawdzić motorykę aparatu. Przyczynami problemów mogą być nieprawidłowości:
Mylenie głosek u dziecka jest podstawą do sprawdzenia również słuchu fonematycznego. Ponadto terapia logopedyczna dzieci szkolnych może obejmować pisanie i czytanie, jeśli logopeda zauważy braki w tych obszarach na podstawie analizy zeszytów i obserwacji.
Logopeda rozwiązuje nie tylko problemy z mową u dzieci i nastolatków, ale również u osób dorosłych w każdym wieku, dostosowując leczenie do potrzeb danego pacjenta. Oprócz niwelowania objawów zaburzeń, wad i chorób, terapia mowy u dorosłych wiąże się najczęściej z podjęciem pracy w mediach. Głos i komunikacja w logopedii podlegają leczeniu z zastosowaniem odpowiednich ćwiczeń emisyjnych i relaksacyjnych, kształtując prawidłowe nawyki oddechowe, fonacyjne, artykulacyjne oraz dotyczące higieny głosu.
Logopeda dla dorosłych to idealne rozwiązanie w przypadku wad zaniedbanych w dzieciństwie. Terapia mowy u dorosłych może być zaś konieczna do wyeliminowania lub zminimalizowania skutków choroby (naczyniowej, nowotworowej, Alzheimera, Parkinsona, stwardnienia zanikowego bocznego) lub wypadku komunikacyjnego. W przypadku leczenia skutków chorób neurodegeneracyjnych mózgu ćwiczenia logopedyczne mają na celu nie tylko poprawę jakości wypowiedzi chorego, ale również włączenie procesów myślowych, w tym pamięci, rozumienia, liczenia, kojarzenia słów oraz rozwijania ich zasobu. Zajęcia mogą obejmować ponadto sposoby spożywania pokarmów, czyli pracę nad żuciem, gryzieniem i połykaniem. Jak widzisz, logopeda jest wszechstronnym specjalistą, wspierającym dzieci i dorosłych w trudnym procesie odzyskiwania sprawności językowej i kompetencji komunikacyjnych.
